Kitab al-Durr al-Nafis (6) :TAWHID AL-ZAT

FASAL YANG KEEMPAT PADA MENYATAKAN TAWHID AL-ZAT

Bermula fasal yang keempat pada menyatakan tawhid al-zat : ertinya mengesakan Allah Ta’ala pada zat dan maqam inilah yang setinggi-tinggi maqam tiada lagi diatasinya maqam ini yang sampai pengetahuan segala makhluk kepadaNya dan kepadaNya kesudah-sudahan musyahadah dan pandang segala orang yang ’arif dan kepadanyalah perhentian perjalanan mereka itu. Kepadanyalah diperoleh lazat yang terlintas pada hati manusia dan kepadanyalah sehingga-hingga dan sehabis-habis sampai pengetahuan segala makhluk dan kepada maqam diatasinya daripada ini tiada siapa dapat pengetahuan akan dia hingga Nabi mursal dan malaikat yang muqarrabin sekalipun tiada sampai kepada iaitu maqam kunhi zat Allah Ta’ala, seperti firman Allah Ta’ala : ( ) yakni dipertakuti Allah Ta’ala daripada sampai ma’rifahmu akan kunhi zatNya. Dan lagi sabda Nabi s.a.w : ( ) yakni sekalian kamu mendapat akan kunhi zat Allah Ta’ala ahmaq : ertinya tiada mendapat kunhi zatNya sekali-kali.

Kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani q.a.s di dalam kitab al-Jawahir wa al-Durar daripada menterjemahkan kata syaikhnya Sayyidi Ali al-Khawas r.a : Bermula akan hanya Haqq Ta’ala itu tiada merasai dan mendapat akan dia oleh seseorang jua pun daripada segala makhluknya kerana bahawasanya Allah Ta’ala itu bukan ia ’ain yang dihukumkan akan dia oleh akal dan bukan ia ’ain yang dihukunkan oleh syuhud hati dan mata tetapi adalah ia itu dibalik yang demikian itu. Maka bukan ia ’ain yang dikenal oleh mereka itu akan dia dan bukan ia ’ain yang dijahilkan oleh mereka itu akan dia. Dan barangsiapa yang mengetahui akan yang demikian itu maka wajib atasnya bahawa menyembah ia akan Zat Yang Suci lagi ghaib iaitulah ’ain yang disyuhud dan iaitulah ibadat yang sempurna. Wa Allahu A’lam.

Kitab al-Durr al-nafis (5) :TAWHID AL-SIFAT

FASAL YANG KETIGA PADA MENYATAKAN TAWHID AL-SIFAT

Bermula fasal yang ketiga pada menyatakan tawhid al-sifat yakni mengesakan Allah Ta’ala pada segala sifat yang berdiri ia pada Zat Allah, iaitu ibarat daripada fana’ segala sifat makhluk sama ada sifat diriNya atau lainnya sekaliannya itu fana’ ia di dalam sifat Allah. Bermula kaifiat memandang dan musyahadahkan yang demikian itu iaitu seperti bahawa engkau pandang dan engkau musyahadahkan dengan matahatimu dan dengan iktikadmu bahawasanya segala sifat yang berdiri ia kepada zatNya itu iaitu seperti qudrah dan iradah dan ’ilm dan hayat, sama’ dan basar dan kalam sekaliannya itu sifat Allah Ta’ala kerana ini kepada makhluk atas jalan majaz jua tiada pada hakikatnya. Dan hanya sanya segala sifat yang tersebut itu engkau lihat ada ia berdiri pada segala makhluk itu iaitu mazharnya sifat Allah Ta’ala jua. Maka apabila tahkiklah memandangmu dengan demikian itu nescaya fana’lah segala sifat makhluk itu di dalam sifat Allah Ta’ala. Yakni, tiada mendengar ia melainkan dengan pendengar Allah Ta’ala, dan tiada melihat ia melainkan dengan penglihat Allah Ta’ala, dan tiada tahu melaikan dengan tahu Allah Ta’ala, dan tiada hidup melainkan dengan hayat Allah Ta’ala, dan tiada berkata-kata ia melainkan dengan kalam Allah Ta’ala jua hingga yang lain daripada segala sifatnya sekaliannya itu dengan sifat Allah Ta’ala jua.

Bermula dalil yang menunjukkan atas bahawasanya tiada bagi hamba itu mempunyai sekalian sifat ini dan yang ada bagi hamba itu mazhar sifat Allah Ta’ala jua iaitu firman Allah Ta’ala di dalam hadith qudsi : ( ) ertinya tiada menghampirkan oleh segala orang yang menghampirkan dirinya kepada aku dengan seumpama mengerjakan barang yang aku fardhukan atas mereka itu dan sentiasa hamba aku menghampirkan dirinya kepada aku itu dengan mengerjakan segala ibadat yang sunat hingga aku aksih akan dia, maka apabila aku kasih akan dia nescaya adalah aku pendengarnya yang mendengar ia dengan dia dan penglihatnya yang melihat ia dengan dia dan lidahnya yang berkata-kata ia dengan dia dan tangannya yang memegang ia dengan dia dan kakinya yang berjalan ia dengan dia dan hatinya yang cinta ia dengan dia.

Syahdan : Bermula tajalli sifat itu bahawa engkau pandang akan Haqq Ta’ala itu bahawasanya hamba mendengar itu dengan Allah, maka fana’lah daripada segala keadaan mendengar ia dengan dirinya. Kemudian, maka apabila tetaplah tajalli sifat Yang Satu itu daripada hatimu maka engkau pandang pula akan sifat yang lainnya hingga habis segala sifat itu dengan tadrij ertinya satu. Kemudian, maka satu seperti basar dan kalam dan iradah dan ’ata’ dan man’ maka tiada dipandangnya dirinya yang bersifat dengan demikian itu hanay menerima daripada Allah Ta’ala jua. Kemudian daripada sudah hapus segala sifat yang lainnya itu maka tajalli ia pula atasmu, maka engkau pandanglah akan dia bahawasanya ia jua yang bersifat hayy maka hapuslah hayat itu daripada dirimu, maka nyatalah bahawasanya tiada yang hidup hanya Allah Ta’ala jua. Maka apabila hasillah bagimu maqam fana’ ini, pada ketika itu maka jadilah engkau baqa’ bi sifat Allah, maka beroleh kemenanganlah engkau pada ketika itu dengan mengenal, maka kenallah engkau akan dia dengan pengenal yang layak dengan sempurnaanNya, dan jadilah engkau pada ketika itu fana’ fi sifat Allah dan baqa’ bi sifat Allah. Dan memberitahu Allah akan dikau pada ketika itu akan segala rahsia sifatnya yang mulia itu.

Syahdan : Pada maqam al-baqa’ yakni maqam tawhid al-sifat inilah kesudahan yang diharap dan dimaksudnya dan yang dicita dan yang dituntut dan pada maqam tawhid al-sifat inilah kesudahannya sampai daripada kebanyakan daripada segala anbiya’ dan awliya’ dan tiada yang melampaui akan maqam ini melainkan Nabi kita Muhammad s.a.w jua dan barang yang ada anbiya’ dan awliya’ yang di bawah qadamnya.

Syahdan : Faedah tajalli itu memandang ia akan sifat dengan tadrij : ertinya satu kemudian, maka satu kerana setengah daripada tajalli sifat ini terlebih keras daripada setengah yang lainnya dan lagi pula supaya tamakkun dan tetap ia dengan yang satu itu. Manakala tammakun dan tetap ia dengan yang satu itu nescaya hasillah daripada kuat bertambah-tambah supaya dapat ia menanggung akan tajalli zat kerana tiada kuasa seseorang menanggung akan tajjali zat itu sebelum lagi tamakkun dan tetap pada tajalli segala sifat itu di dalam hati. Maka apabila sampailah seorang itu kepada maqam ini nescaya jadilah ia khalifah Allah Ta’ala di dalam bumi ini dan menjadikan Allah akan dia itu seperti ganti pada meluaskan segala hukumnya pada segala hambanya seperti Nabi Allah Adam a.s menjadi khalifah pada segala alam ini, seperti firaman Allah : ( ) ertinya dan tatkala berfirman tuhanmu bagi segala malaikat ; bahawasanya aku hendak menjadikan di dalam bumi itu seorang khalifah yakni yang mengganti akan daku pada meluaskan pada hukumku di dalam bumi maka tiada menjadikan ia pada khalifahnya melainkan bahawa mencari akan dia segala asma’ sekaliannya, seperti firman Allah : ( ) ertinya dan telah mencari Allah akan Nabi Allah Adam a.s akan segala asma’ ada nyata ataupun tersembunyi dengan pengajaran daripada Allah Ta’ala kerana jadi khalifahnya seperti kata setengah ’arifin bi Allah : ( ) barangsiapa mengenal ia akan Allah Ta’ala dengan sebenar-benar pengenal, nescaya tiada terlindung atasnya sesuatu jua pun, dan lagi menganugerahi Allah akan dia itu ’ilm ladunni : iaitu ilmu yang diilhamkan Allah Ta’ala kepada hati hambanya dengan tiada wasitah mengambil talqin daripada masyayikh : iaitu ilmu yang tetap yang tiada boleh hilang dan lupa. Maka orang yang mempunyai ilmu itu dinamakan ’alim yang sebenar seperti kata Abu Yazid al-Bistami q.a.s dan lainnya : ”Bukannya orang alim itu orang yang menghafazkan ilmunya daripada kitab, apabila lupa ia akn barang yang dihafazkan itu maka jadilah ia jahil”. Dan hanya sanya orang yang alim itu iaitu orang yang mengambil akn ilmu daripada tuhannya barang waktu yang dikehendakinya dengan tiada sebab hafaz dan daras, maka orang itulah yang dinamakan al-’alim al-rabbani dan orang itulah yang diisyaratkan di dalm firman Allah : ( ) ertinya dan kami akan dia akan ilmu daripada kami, yakni dengan tiada wasitah dengan belajar. Dan setengah ilmu itu dengan wasitah belajar kepada makhluk kepada yang demikian itu tiada dinamakan dia ’ilm ladunni tetapi ’ilm ladunni itu yang terbuka sirr hati daripada tiada sebab yang menghasilkan akan dia pada kharij. Kata Abu Yazid al-Bistami q.a.s pbagi segala ulama zahir pada masanya : ( ) ertinya ”kamu ambil akan ilmu kamu hai ulama al-zahir hal keadaannya mayyit daripada mayyit dan kami ambil akan ilmu kami itu daripada Tuhan Yang Hidup yang tiada mati. Intaha. Demikianlah hasil yang disebutkan oleh Imam al-Ghazzali di dalam Ihya’ ’Ulum al-Din.

Adapun pada maqam inilah meiahat ia pada segala perkara sekaliannya sama ada ia zahir atau batin dan terbuka baginya segala hakikat sesuatu dengan cahaya yang nyata yang menganugerahi Allah Ta’ala akan dia. Tiada terlindung atasnya seberat zarah jua pun daripada segala alam ini dengan barang yang muafakat dengan hal mereka itu dan anugerahnya itu iaitu tiada dapat seorang jua pun menegahkan dia seperti yang tersebut di dalam Qur’an, firmanNya : ( ) ertinya sekaliannya kami anugerahi mereka itu dan mereka itu daripada pemberian tuhanmu itu tiada tertegah. Dan lagi pula maqam ini mendengar ia segala seru sama ada seru itu dengan lidah yang zahir atau dengan lidah yang batin, iaitu ibarat daripada khatr hati sama ada ia pada tempat yang jauh atau hampir jua, jikalau balik Jabal Qaf sekali pun yang seru itu nescaya didengarnya jua kerana padanya itu hampir jua sekaliannya itu.

Dan warid daripada hadith bahawasanya sekalian alam ini pada awliya’ Allah itu seperti qadam jua dengan semata-mata anugerah Allah Ta’ala dan rahmatNya, maka bersungguh-sungguhlah engkau hai saudaraku menuntut yang demikian itu supaya dapat engkau akan dia. Dan bersungguh-sungguhlah engkau pada minta doa kepada Allah Ta’ala kerana Allah swt itu memperkenankan pinta orang yang meminta, seperti firman Allah Ta’ala : ( ) ertinya mintalah olehmu kepada aku nescaya aku perkenankan bagimu.

Syahdan : Yang bersalahan ulama’ pada segala sifat itu : adakah dia diri zat atau lain daripadanya? Kata ulama usul al-din yakni ahli al-sunnah wa al-jama’ah r.a bahawasanya segala sifat ini sekaliannya qadim seperti zatNya jua, dan QidamNya pun dengan Qidam Zat jua. Dan WujudNya pun dengan Wujud Zat jua, yakni tiada boleh tanggal daripadanya tetapi adalah ia makna yang berdiri kepada zat tiada yang lain daripada zat. Lagi bertambah atas qawl ini dalah Allah Ta’ala Qadir bi Qudratih, Murid bi Iradatih, dan ’Alim bi ’Ilmih, dan Hayy bi Hayatih, dan Sami’ bi Sam’ih, dan Basir bi Basarih, dan Mutakallim bi Kalamih.

Dan kata ulama al-Tasawwuf yakni ’arifin bi Allah q.a.s : Bahawasanya segala sifat itu diri mawsuf , tiada lain daripadanya dan tiada bertambah atasnya. Tetapi adalah ia mawsuf yakni diri zat maka qawl ini adalah : Allah Qadir bi Zatihi, dan Murid bi Zatih, dan ’Alim bi Zatih, dan Sami’ bi Zatih, dan Basir bi Zatih, dan Mutakallim bi Zatih, tiada lainnya.

Dan kata Syaikhuna al-’Arif bi Allah Mawlana Siddiq bin Umar Khan, tilmiz al-Marhum al-Qutb al-Rabbani Mawlana al-Syaikh Muhammad bin Abdul Karim al-Sammani al-Madani r.a : Bermula qawl yang menatakan bahawasanya sifat itu diri mawsuf tiada lain daripadanya maka atas jalan kasyaf dan musyahadah kerana qawl ini thabit pada mereka yakni ahli al-Tasawwuf pada jalan kasyaf dan musyahadah kerana mereka itu sentiasa musyahadahkan Allah, maka dibukakan oleh Allah Ta’ala akan mereka itu dinding sifatnya, maka tiada dilihatnya dan didapatinya oleh mereka itu akan sifat itu berdiri berdiri kepada makna qa’im ia kepada zat, dan hanya yang dillihat dan didapat oleh mereka itu sifat itu berdiri berdiri kepada zat jua. Dan lagi pula mengambil mereka itu dengan akal, jikalau bahawasanya siaft itu lain daripada mawsuf nescaya adalah Allah Ta’ala itu majhul yang berkehendak kepada sifat yang mengenalkan dia. Maha suci Alalh daripada yang demikian itu, tetapi adalah terlebih ma’rifah daripada yang ma’rifah.

Bermula qawl yang mengatakan bahawasnya siaft itu lain daripada zat dan algi bertambah ia atasnya, maka atas jalan akal dan iktikad. Iaitu terupa ia pada pihak akal kerana ia ism musytaqq. Maka bagi tiap-tiap ism musytaqq itu tiada dapat baginya daripada musytaqq minhu iaitu seperti Qadir umpamanya. Maka iaitu ism musytaqq ertinya yang diterbitkan, maka tiada dapat tiada baginya itu daripada musytaqq minhu yang diterbitkan daripadanya iaitu qudrah yakni bahawasanya Qadir itu ism fa’il diterbitkan daripada masdar iaitu qudrah. Maka Qudrah itu iaitu sifat lain daripada zat tetapi tiada baginya wujud sendirinya. Hanya wujudnya itu dengan tiada tanggal ia daripadanya dan qidamnya pun dengan qidam zat jua. Dan lagi pula terupa yang demikian itu pada iktikad kita selama lagi sampai kepada maqam mukafahah yakni berhadapan dan musyahadah yakni berpandangan. Adapun jikalau sudah sampai kepada maqam mukafahah dan musyahadah, maka tiada dilihat di sana sifat ini lain daripada suf. Intaha. Dimisalkan seperti seorang orang yang di Jawi umpama dikhabarkan oleh seseorang akan akan dia Hajar al-Aswad itu seperti yang disifatkan oleh orang yang pada akalnya tatkala selama ia melihat dia sebab ada berdiri hitam itu kepadanya, maka dikata ia yang hitam maka jazamlah pada iktikadnya dengan yang demikian itu kerana tiada dapat sekali-kali dirupakan oleh akal. Dikatakan yang hitam itu jikalau tiada berdiri hitam kepadanyalah, maka dikata ia yang hitam maka tatkala sampailah ia ke negeri Makkah umpama terpandanglah ia dengan dia dan dilihatlah akan hakikatnya sebenarnya jua Hajar al-Aswad itu yang hitam seperti yang dikhabar oleh orang itu jua. Maka hilanglah pada ketika itu iktikadnya yang mengatakan hitam itu berdiri kepada Hajar al-Aswad tetapi yang hitam itulah zat Hajar al-Aswad tiada lainnya. Fafham wa al-salam.

Soal : Jika ditanya orang apa perbezaan mazhab ahl al-Tasawwuf ini dengan mazhab Mu’tazilah?

Jawab : Bahawasanya mazhab Mu’tazilah yang mengatakan bahawasanya sifat itu diri zat tiada lain daripadanya dan tiada bertambah atasnya itu, iaitu iktikadkannya dengan ittihad : ertinya bersuatu iaitu seperti bahawa ada bagi zat itu wujud istiqlal. Dan ada bagi sifat wujud istiqlal maka dicampurkan keduanya itu menjadi satu seperti bercampur sakar nabat dengan air. Maha Tinggi Allah Ta’ala daripada sangka Mu’tazilah yang bid’ah fasiq itu dengan ketinggian yang amat besar.

Syahdan : Bahawa maqam tawhid al-sifat inilah maqam yang tetap dan rasikh maka tatkala sudah habis segala tajalli sifat itu di dalam hati maka dianugerahkan Allah Ta’ala akan dia pada ketika itu quwwah yang dapat ia menanggung akan tajalli zat, jika dikehendaki Allah Ta’ala maqam inilah yang menyampaikan orang ’arif itu kepada maqam yang di atasnya iaitu maqam tawhid al-zat. Inilah maqam yang keempat daripada segala maqam ’arifin. Wa al-salam.

Kitab al-Durr al-nafis (4) :TAWHID AL-ASMA’

FASAL YANG KEDUA PADA MENYATAKAN TAWHID AL-ASMA’

Bermula fasal yang kedua pada menyatakan tawhid al-asma’ ertinya mengesakan Allah Ta’ala pada segala nama yang iaitu mengesakan yang dinamakan.

Syahdan : Bermula kaifiyat mengesakan Allah Ta’ala pada segala asma’Nya itu iaitu seperti bahawa engkau pandang dengan mata kepalamu. Dan engkau syuhud dengan mata hatimu bahawasanya segala asma’ itu sekaliannya kembali kembali ia kepada asma’ Allah Ta’ala yakni segala yang bernama di dalam alam ini sekaliannya mazhar asma’ itu menuntut ia akan wujud musamma maka tiada yang mwajud itu pada hakikat hanya Allah sendirinya jua dan wujud segala alam ini hanya khayali dan waham jua dengan dinisbahkan kepada wujud Allah Ta’ala. Maka sebab itulah kembali segala asma’ itu kepada yang mawjud iaitu Allah swt. Dan wujud Allah Ta’ala itu qa’im ia pada segala asma’ dan zahir ia dengan dia itu satu jua. Yakni segala ashya’ itu kezahiran dan kenyataan bagi Zat Yang Satu jua. Dan yang zahir dengan segala ashya’ itu satu jua daripada tiada ittihad dan hulul. Maha Tinggi Allah Ta’ala daripada yang demikian itu akan sebagai tinggi yang amat besar sebab pun dibuat mithal oleh setengah daripada segala ’arif itu kerana menghampirkan kepada faham jua.

Adapun Allah Ta’ala itu Maha Suci dan Maha Tinggi seperti yang dimithalkan itu iaitu seperti kaca yang bertulis setengah merah dan setengahnya kuning dan setengahnya hijau, maka yang dihantarkan akan dia pada anatar bumi dan cahaya benderang matahari maka betapa engaku lihat kepada benderang cahaya matahari itu tiada berpindah ia kepadanya dan tiada bercerai ia daripada zat matahari itu serta yang demikian itu zahir ia dengan segala sifat sekaliannya itu pada hal matahari itu satu jua. Maka bicarakan olehmu akan mithal ini dengan bicara yang sempurna, mudah-mudahan mengasihani Allah Ta’ala akan dikau pada barang yang engkau dapat akan dia muafakat ia bagi barang yang kami mithalkan akan dia itu. Setelah itu hai segala saudaraku yang ’arif jikalau sudah hasil bagimu maqam ini kemudian maka tajalli Haqq Ta’ala atasmu daripada menselang-selang daripada dinding mazharNya dengan dua ism yang menunjukkan keduanya itu akan dikau atas binasa segala mazharNya itu di dalam diri ahadiyyah Allah Ta’ala.

Kata Syaikh al-’Alim al-’Allamah al-Nar al-Muhriqah Mawlana al-Syaikh Abdullah al-Hijazai al-Syarqawi al-Misri r.a dalam Syarh Wird al-Bahr : Apabila tajalli Allah Ta’ala pada asma’Nya zahir atas hambanya nescaya melihat ia akan segala akwan ini sekaliannya diri Haqq Allah Ta’ala. Ertinya pada sekira-kira zahir akwan itu dengan dia dan berdiri akwan itu dengan QayyumNya dan kekalnya. Dan bahawasanya tiada akwan itu wujud sendirinya dan lagi tiada kuasa ia pada membezakan antara suatu daripada segala akwan ini ertinya daripada sekira-kira bahawasanya akwan iyu sekalian makhluk Allah Ta’ala. Yakni mazharnya dan tempat bersandar kepadaNya. Dan lagi memandang akan Allah Ta’ala dengan hakikat bagi segala akwan itu seperti firman Allah : ( ) ertinya barang dimana ada kamu maka adalah di sana wujud Allah, yakni barang kemana engkau hadapkan akan mukam kamu atau hati kamu atau roh kamu atau akal kamu adalah di sana wujud Allah.

Syahdan : Ketika itulah terkadang keluar syatah daripada lidah hamba itu yakni mengeluarkan perkataannya yang tiada ada redha oleh syarak, maka iaitu bahaya musyahadah inilah kerana terdinding ia daripada memandang akwan ini dengan sebab memandang wujud Allah Ta’ala Yang Mutlaq. Seperti kata Syaikh Abdul Karim al-Jili q.a.s : Bermula terdinding hamba daripada memandang makhluk dengan sebab memandang ia akan Haqq Ta’ala, maka menjadikan hamba itu sifat tiada yang mawjud di dalam wujud ini melainkan wujud Allah Ta’ala. Bermula yang demikian itu kerana adalah banyakknya dan ghaibnya seperti barang yang telah jatuh bagi Hallaj, maka perkataan orang yang mabuk itu tiada boleh diperpegang. Intaha.

Maka sebab itulah, kata Sultan al-Awliya’ Mawlana al-Syaikh Abdul Qadir al-Jaylani q.a.s : ”Jikalau Hallaj itu ada ia daripada masaku nescaya aku ambil akan dia dengan tanganku yakni aku tegahkan akan orang yang hendak membunuh dia itu”. Intaha.

Bermula yang pertama daripada dua ism seperti ismNya Jami’ : ertinya yang menghimpunkan, iaitu menghimpunkan bagi sekalian mazhar ini iaitu syuhud al-kathrah fi al-wahdah yakni dipandang yang banyak pada Yang Satu. Muradnya sekalian alam ini daripada Zat Allah Ta’ala satu jua tiada daripada yang lain.

Dan yang kedua daripada dua ism seperti ismNya Mani’ : ertinya yang menegahkan dengan zatnya itu bagi segala mazharnya iaitu zahir ia daripada yang lainnya. Bermula muradnya itu daripada zat Allah Ta’ala jua terbitnya sekalian alam ini tiada daripada lainnya iaitu syuhud al-wahdah fi al-kathrah yakni pandang Yang Satu daripada yang banyak. Ertinya daripada Zat Allah Ta’ala jua terbitnya sekalian alam ini.

Maka adalah hasilnya dalalah dua ism terhimpun sekalian alam ini kepada Allah Ta’ala dan tertegah daripada lainnya yakni permulaan daripada Allah Ta’ala jua dan kesudahannya pun kembali kepada Allah Ta’ala jua seperti firman Allah Ta’ala : ( ) ertinya dan bagi Allah Ta’ala jua permulaan segala pekerjaan dan kepadanya dikembali mereka itu. Setelah itu, maka apabila engkau pandang bahawasanya yang menyuruh itu daripada Allah jua dan yang zahir pada hamba itu mazhar ismNya yang bernama Karim jua dan demikian lagi apabila engkau lihat akan seorang yang sabar ia daripada penyakitnya, maka engkau syuhud dan engkau pandang bahawasanya yang sabar itu daripada Allah Ta’ala jua. Dan ada pada hamba itu mazhar ismNya yang bernama Sabur. Kerana Karim dan Sabur itu keduanya ism Allah Ta’ala dan seperti demikian itulah tiap-tiap orang yang bernama dengan barang yang nama ada ia. Maka adalah sekalinnya engkau syuhud dan engkau pandang mazhar asma’ Allah Ta’ala jua.

Syahdan : Kata setengah daripada ’Arif bi Allah: Tiada bagi Allah Ta’ala itu sifat yang berdiri kepadanya dan yang bertambah ia atasnya segala sifat ma’ani.. Hanya sanya yang ada baginya itu asma’ jua. Mengambil dalil mereka itu dengan dua dalil : Suatu daripadanya Naqli iaitu al-Qur’an dan Hadith kerana tiada datang di dalam Quran dan Hadith mengatakan bahawasanya Allah Ta’ala itu bersifat dan hanya sanya yang datang dalam Quran dan Hadith itu asma’ jua. Seperti firman Allah : ( ) ertinya bagi Allah Ta’ala itu beberapa nama yang baik maka minta doalah kamu kepadanya dengan Dia. Maka yang demikian menentukan Allah Ta’ala akan dirinya dengan nama jua tiada bersifat. Dan lagi sabda Nabi s.a.w ( ) ertinya : Dan hanya sanya yang kamu seru itu Tuhan Yang Mendengar lagi Amat Melihat lagi Yang Berkata-kata pada hal ia serta kamu barang di mana ada kamu.

Dan kedua daripadanya dalil aqli iaitu pada akal bahawasanya Allah Ta’ala itu jikalau ada Ia bersifat nescaya adalah ia majhul kerana tiada yang disifatkan itu melainkan yang majhul. Bermula Allah Ta’ala itu terlebih ma’rifah daripada segala ma’rifah tiada berkehendak ia kepada sifat yang mengenal dia iaitu Maha Suci Allah Ta’ala itu daripada bersifat dengan sebab makna yang demikian itu. Dan lagi pula betapa disifatkan Allah Ta’ala itu pada hal ia menyucikan diriNya daripada bersifat itu dengan nas Quran dan Hadith yang tersebut itu.

Syahdan : Maqam inilah yakni maqam tawhid al-asma’ : maqam yang kedua daripada segala maqam ’arifin yang dianugerahkan Allah Ta’ala kepada segala orang yang salik atau kepada lainnya seperti majzub umpamanya. Dan maqam inilah natijah, ertinya faedah dan thamarah maqam yang pertama iaitu maqam orang yang sentiasa memandang wahdah al-af’al dan ialah yang menyampaikan akan dikau kepada maqam yang di atas iaitu tawhid al-sifat, iaitu maqam yang ketiga daripada segala ’arifin.

Kitab al-Durr al-nafis (3) : Sambungan Syirik Jaliyy

Dan erti syirik jaliyy itu menduakan Allah Ta’ala adanya (tetapi) tidak lepas dan keluarkan daripada syirik seperti firman Allah Ta’ala : ( ) ertinya dan tiada percaya kebanyakan daripada mereka itu akan Allah melainkan pada hal mereka itu menyengutukan akan Dia dengan sebab memandang wujud yang lain daripadanya dan dengan sebab membangsakan perbuatannya itu kepadanya. Sebab itulah kata Sayyidi ‘Umar Ibn al-Farid r.a : ertinya jikalau terlintas di dalam hatiku suatu kehendak akan yang lain daripadamu atas khatir ku jikalau dengan lupa sekalipun nescaya aku hukumkan diriku itu dengan murtad. Dan tetapi engkau dikatakannya di dalam kitabNya musyrik dikeluarkannya daripada orang mukmin yang sebenarnya seba yang demikian itu. Dan tiada dibilangkannya engkau daripada orang yang menjalani akan jalan mukmin yang sebenarnya itu melainkan bahawa engkau pandang tiada yang berbuat dan tiada yang hidup dan tiada yang mawjud di dalam wujud ini hanya Allah Ta’ala sendirinya jua. Maka pada ketika itu baharu engkau dinamai mukmin yang sebenarnya dan lepaslah engkau daripada syirik khafiyy dan keluarlah engkau pada ketika itu daripada dinamai di dalm al-Quran dengan musyrik dan jadilah engkau pada ketika itu daripada ahli al-tawhid yang sebenarnya daripada orang yang mempunyai syurga yang bersegera ia di dalam dunia ini. Maka lazimlah olehmu atasnya kerana bahawasanya ia sifat yang amat mulia yang menghampirkan akan dikau kepada yang lagi akan dating dalam akhirat maka engkau perolehlah akan nikmat dua syurga seperti firman Allah Ta’ala : ( ) : ertinya bermula dua syurga itu maka barangsiapa yang takut ia akan maqam tuhannya. Dan syurga yang pertama itulah ma’rifah akan Allah Ta’ala di dunia ini (dan) syurga yang kedua itulah syurga yang maklum yang disebutkan Allah Ta’ala akan dia di dalam Quran yang mulia itu di dalam akhirat yang lagi akan datang.

Kata Syaikhuna al-‘Alim al-‘Allamah al-Bahr al-‘Ariq Mawlana al-Syaikh Abdullah ibn Hijazi al-Syarqawi al-Misri r.a barangsiapa masuk ia kepada syurga ma’rifah di dalam dunia ini nescaya tiada dirindui kepada syurga akhirat dengan nisbah nisbah bidadarinya bukan dengan nisbah daripada barang yang hasil di sana yakni di dalam akhirat daripada ru’yah Allah Ta’ala dan damping kepada hadrat Allah dan ma’rifat akan Allah, maka jauh segala perbezaannya antara dua hal itu yakni hal di dalam dunia hal akhirat kerana bahawasanya barang yang dibukakan atas segala hati orang ‘arif di dalam dunia ini hanya sanya iaitu baharu setengah daripada disediakan oleh Allah Ta’ala kepada mereka itu di dalam akhirat kerana memuliakan mereka itu di dalam dunia ini wallahu a’lam.

Maka (hubaya-hubaya) hai segala saudara takut oleh mu daripada bahawasanya lupa engkau daripada memandang wahdah al-af’al itu yang menyampaikan akan dikau kepada memandang keelokan yang wajib al-wujub dan takut olehmu daripada bahawa bangsakan dirimu pada mengadakan suatu perbuatan barang perbuatan ada ia.

(Tanbih) Ya Ikhwani, ertinya ini suatu perkataan yang menjagakan hai segala saudaraku. (Bermula) hasil kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani q.a di dalam al-Jawahir wa al-Dur Ra’y Munfasil daripada perkataan Syaikh Muhyiddin Ibn ‘Arabi r.a : bermula segala akwan itu sekalin dinding yang mendindingi daripada memandang Haqq Ta’ala pada hal Haqq Ta’ala juayang berbuat ia dibalik hijab akwan ini tetapi diri akwan ini tiada ia mendindingi akan kita daripada memandang Allah Ta’ala, dan adalah misalnya seperti baying-bayang kayu di dalam air itu tiada ia menegahkan lalu perahu. Hanya sanya yang mendinding itu sangka kita kepadaNya jua dan pandang kita kepadaNya jua. Maka barangsiapa terbuka daripadanya hijab itu nescaya dilihatnya yang memperbuatkan segala perbuatan itu Allah Ta’ala sendirinya. Dan barangsiapa tiada terbuka hijab itu terdindinglah dengan akwan ini yang memandang kepada fa’il yang hakiki yakni yang berbuat yang sebenarnya iaitu Allah Ta’ala.

Maka tiba-tiba dalah mazhab kaum pada segala perbuatan hamba itu empat mazhab :

Pertama : Kaum yang tiada mengetahui mereka itu akan bahawasanya Allah Ta’ala itu berbuat ia akan segala perbuatan ini dan hanya diiktikadkannya oleh mereka itu bahawasanya yang berbuat akan segala perbuatan itu hamba jua, dan adalah qudrah hamba yang baharu itu memberi bekas ia pada segala perbuatan hamba yang baharu maka iaitu Mazhab Mu’tazilah yang bid’ah lagi fasiq.

Kedua : Mazhab Jabariyyah iaitu kaum yang mengetahui merekaitu memandang segala mereka itu akan bahawasanya segala perbuatan itu sekaliannya daripada Allah Ta’ala sendirinya dan keraslah atas mereka itu memandang segala perbuatan itu bagi hamba kerana kurang mereka itu darajat kamal, maka tersalahlah mereka itu daripada jalan syariat dengan sebab tiada menyandar akan segala perbuatan bagi hamba itu kepada mereka itu iaitu i’tiqad zindiq.

Ketiga : Kaum yang mengetahui mereka itu akan bahawasanya segala perbuatan itu sekaliannya daripada Allah Ta’ala tetapi ada bagi hamba itu usaha dan ikhtiar dan dengan keduanya itulah hamba memperbuat segala perbuatannya dan keduanyalah tempat ta’alluq hokum syara’ tetapi keduanya itu tiada sekali-kali memberi bekas pada perbuatan yang baharu, hanya memberi bekas itu Allah Ta’ala sendirinya jua, maka iaitulah Ash’ariyyah itulah iktikad yang maqbudh yang selamat daripada bahaya dunia dan akhirat. Tetapi tiada sampai mereka itu kepada martabat kashaf kerana terdinding mereka itu dengan sebab mengena usaha dan ikhtiar itu daripada hamba jua, tiada dipandang akan segala perbuatan itu daripada Allah Ta’ala sendirinya. Maka tiap-tiap daripada ta’ifah yang tiga ini atas penglihatannya itu ghisawah iaitu dinding yang menutupi daripada samapi penglihat mereka itu kepada memandang wahdah al-af’al. Selama-lamanya mereka itu di dalam dinding tertutup tiada sampai kepada maqam kashaf dan musyahadah dan mukafahah.

Keempat : Mazhab Ahl al-Kashaf yakni orang yang terbuka pada mereka itu dinding iaitu kaum yang memandang akan kejadian segala perbuatan itu daripada Allah Ta’ala dan kenderaannya itu daripada hamba. Misalnya seperti qalam orang yang menyurat adalah yang menjadikan huruf itu orang yang menyurat jua dan qalam itu menjadi alat persandaran menyurat jua. Adalah hamba itu seperti qalam tiada baginya perbuatan dan hanay yang berbuat itu orang yang menyurat jua. Wallahu A’lam. Yakni yang berlaku di dalam segala ala mini Allah Ta’ala jua yang menjadikannya.

Dan lagi kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani : Telah menyebut Syaikh Muhyiddin Ibn ‘Arabi r.a pada bab yang keempat ratus dua puluh dua daripada Futuhat al-Makkiyah akan barang yang menamakan ia akan bahawasanya segala amal itu daripada Allah Ta’ala jua. Hanya sanya menyandarkan Allah Ta’ala akan segala amal dan perbuatan itu kepada kita kerana keadaan kita tempat menanggung seksa dan pahala pada hal perbuatan itu bagi Allah Ta’ala jua pada hakikatnya tetapi tatkala mendakwa kita pada ketika berhenti di dalam hijab akan bahawasanya segala amal kita dan perbuatan kita itu bagi kita jua. Maka menyandarkan Allah Ta’ala itu akan dia kepada kita dengan sekira-kira dakwa kita berbuat kerana cuba daripada Allah Ta’ala kepada kita apabila masuk kita kepada hadrat ihsan dan nipislah dindinglah dinding hijab, nescaya kita lihatlah akan segala amal itu terbit ia daripada Allah Ta’ala pada kita. Tiada kita yang mengamalkan segala amal dan segala perbuatan itu kemudian, maka apabila sampailah kita kepada musyahadah ini nescaya takut kita akan tergelincir qadam kita pada barang yang telah menamakan Allah Ta’ala akan perbuatannya itu kepada kita, kerana setengah daripada adab itu bahawa menyandarkan ia akan barang yang telah menamakan Allah Ta’ala akan sesuatu kepada kita serta pengetahuan kita dengan barang yang telah kita ketahui itu kerana mengamalkan firman Allah Ta’ala : ( ) ertinya barang yang mengenai akan dikau daripada kebajikan itu maka iaitu daripada Allah dan barang yang mengenai daripada kejahatan itu maka iaitu daripada usaha dirimu.

Syahdan : kata Syaikhuna al-‘Allamah Mawlana al-Syaikh Yusuf Abu Zarrah al-Misri pada ketika tadrisnya di dalam masjid al-Haram : tiada harus mengatakan kejahatan itu daripada Allah melainkan pada maqam ta’lim jua.

Dan kata Syaikh Ibn Hajar di dalam Syarah Arba’in pada sabda Nabi s.a.w di dalam setengah daripada segala doa iftitah ( ) ertinya bermula kejahatan itu bukan ia daripadamu kerana mengajari bagi adab bahawasanya tiada harus disandarkan kepada Allah Ta’ala segala yang menghina akan dia seperti tiada harus dikata Allah Ta’ala itu menjadikan anjing dan babi, jika ada yang menjadikan tiap-tiap suatu sekalipun kerana adab. Maka tiba-tiba adalah menyandarkan perbuatan kita itu kerana menghikayatkan akan firman Allah Ta’ala jua.

Dan lagi kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani q.a.s kepada syaikhnya Sayyidi ‘Ali al-Khawwas r.a ; (Soal) “Apakah hakikat usaha mengena akan dia oleh Imam Ash’ariy itu?”. Maka jawabnya r.a : “Bermula hakikat usaha itu iaitu ta’alluq iradah mumkin pada memperbuat barang perbuatan ada ia maka diperoleh taqdir ilahiyy pada ketika ta’alluq iradah itu maka menamai mereka itu akan yang demikian itu usaha bagi mumkin pada makna bahawasnya mengusahakan manfaat dengan dia itu kemudian daripada sudah berkehendak kepadanya yakni berkehendak kepada takdir ilahi.

Dan lagi kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani q.a.s : “Telah aku dengar akan dia yakni Sayyidi Ali al-Khawas r.a segala yang lain berkata ia wajib atas hamba itu bahawa mengetahui akan bahawasanya tiada memberi bekas sekali-kali bagi makhluk pada memperbuat sesuatu daripada sekira-kira takwin hanya sanya baginya hukum jua dalamnya. Maka fahamkan olehmu kerana bahawasanya kebanyakan manusia tiada dapat membezakan ia antara hukum dan athar itu.

Berkata syaikh ia pula yakni Sayyidi Ali al-Khawas r.a, bermula kenyataan yang demikian bahawasnya Haqq Ta’ala itu apabila menghendaki ia mengadakan akan harakat atau makna daripada segala pekerjaan yang tiada sah wujudnya melainkan pada segala madahnya kerana mustahil bahawa berdiri ia dengan sendirinya maka mahal yang mengzahirkan ia akan takwin pekerjaan ini yakni pekerjaan yang tiada sekali-kali baginya itu athar dalamnya. Fafham fainnahu daqiq wa tahqiq.

Dan lagi kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani q.a.s : “ Telah aku dengar saudaraku Afdal al-Din r.a berkata ia: “Tiada sekali-kali bagi mumkin ini kudrat hanya sanya baginya pada menerima athar ilahi kepadanya jua kerana bahawasanya sifat itu yakni qudrah itu sifat daripada ketentuan yang tunggal dengan dia Ketuhanan iaitu keadaannya yang berkuasa, maka mengithbatkan qudrah bagi mumkin itu dakwa dengan tiada dalil. Dan lagi berkata Syaikh Afdal al-Din r.a :”Bermula kata kami ini muafakat serta Asya’irah yang mengithbatkan mereka itu bagi qudrah hamba serta menafikan perbuatan daripadanya.

Dan lagi kata Syaikh Abdul Wahhab al-Sya’rani q.a.s :”Dan telah menyebutkan oleh Muhyiddin Ibn ‘Arabi r.a pada ba seratus dua puluh daripada Futuhat al-Makkiyah : bahawasanya mengithbatkan qudrah bagi mumkin menafikan fa’il daripadanya itu setengah daripada masalah yang amat sukar kerana membawa kepada keadaan fi‘il. Dan lagi berkata ia Muhyiddin Ibn ‘Arabi r.a : “Dan tiada membukakan Allah Ta’ala atasku dengan menghilangkan lubs yakni samar pada masalah ini yakni hal keadaannya fi’il pada hal bukan fa’il melainkan pada malam ketika aku menyurat akan tempat ini pada tahun 633hijrah dan sanya sukar atasku mentafsilkan antara yang usaha yang mengata akan dia kaum Ahli Sunnah dan diantar khalq yang mengena akan dia kaum mu’tazilah maka mengurnia tawfiq Allah Ta’ala akan daku dengan membukakan penglihatku atas mula-mula kejadian makhluk yang tiada mendahului akan dia makhluk kerana tiada ada pada ketika itu melainkan Allah Ta’ala jua”.

Maka firman Allah Ta’ala :”Bagiku di dalam Sirr ku tilik olehmu akan dia di sana mula-mula kejadian makhluk adakah pekerjaan itu mewaris lubs dan hairan?”. “Maka sembahku, tiada Ya Rabb”. Maka firmannya bagiku seperti demikianlah barang yang engkau lihat akan dia daripada segala yang baharu tiada bagi seseorang di dalamnya yang memberi bekas dan tiada suatu daripada makhluk maka akulah Tuhan yang menjadikan ashya’ pada sisi ashya’ tiada dengan asbab maka adalah daripada pekerjaanku kujadiakn nafakh pada Isa a.s dan kujadikan takwin ta’ir. Maka sembahku baginya ya Rabb adalah seperti demikian itu maka tiba-tiba adalah dirimu yang engkau khitab dengan katamu perbuat olehmu dan jagan engkau perbuat. Maka firmannya bagiku apabila aku perlihatkan akan dikau dengan sesuatu daripada ilmuku maka lazimlah olehmu adab kerana bahawasanya hadrat ini tiada menerima akan sangat menidak-nidaki akan perbuatan tuhan seperti firmannya ( ) ertinya : jangan ditanya akan barang yang aku perbuat dan sekalian kamu itu yang ditanya. Intaha.

Syahdan : Jikalau itu jua musyahadahkan in sha’a Allah sampai jua ia kepada Allah Ta’ala kerana maqam tawhid al-af’al ini maqam di bawah sekali daripada maqam ’arifin. Maqam tawhid al-af’al inisatu martabat seperti yang lagi akan datang in sha’a Allah pada akhir khatimah.

Syahdan : Maqam inilah yang mula-mula ia anugerahkan Allah Ta’ala kepada orang-orang salik atau kepada orang yang lainnya iaitu seperti orang yang majzub umpanya. Dan erti majzub itu orang yang diambil Allah Ta’ala dengan terkejut dirinya tahu akan mengenal zatNya dan sifatNya dan asma’Nya dan af’alNya daripada tiada mengerjakan ibadat dan tiada ditalqin daripada guru dan tiada dengan ijazah masyayikh.

Syahdan : Bahawasanya maqam inilah natijah al-suluk dan thamarahnya. Ertinya jadi daripada orang salik dan buahnya. Dan erti salik itu orang yang bersungguh-sungguh ia ijtihadnya berbuat ibadat kepada Allah dengan riyadhah ijazahkan akan dia oleh syaikhnya kepadanya dengan tiada cedera ia pada mengerjakan akan dia dan tiada menyalahi ia akan barang yang disuruhkan akan dia oleh gurunya daripada segala ibadah dan lainya. Dan erti ’arif itu iaitu orang yang mengenal Allah Ta’ala dan mengenal hamba lagi, dapat ia membezakan akan antara khaliq dan makhluq dan musyahadah akan segala yang tersebut itu. Dan maqam inilah maqam yang pertama daripada segala maqam ’arifin yang menyampaikan ia kepada maqam yang di atasnya ia maqam tawhid al-asma’ iaitu maqam yang kedua daripada segala maqam ’arifin.